De jongen van de Lange Jan

,,Al voor de donkere coronajaren ben ik aan het verhaal begonnen”, vertelt regisseur Peter Adriaanse. Hij bedacht en schreef het complete stuk van a tot z. ,,In 2019 dacht ik, wat is een volgende mogelijkheid voor een geslaagde Kerstproductie? Christmas Carol? Oliver? Kruimeltje? Nee, ik wilde juist buiten de gebaande paden treden. Daaruit ontstond het idee om zelf iets te schrijven waarin Middelburg centraal staat, de stad waar ik al zo lang woon.” Adriaanse haalde veel inspiratie uit boeken over de Middelburgse geschiedenis. ,,Dat begon met ‘Middelburg, gezicht van de Stad’ van Jeanine Dekker. Er volgde meer boeken, zoals ‘Herinneringen aan de verdwenen stad’ van Theo Giele, ‘Opeens was alles anders’ van J.J. van der Weel en ‘Verhalen rond de Lange Jan’ van Daniel Jac. Schuilwerve. Ik vroeg me af, hoever ga je terug in de geschiedenis van een stad met zo’n rijke historie? Uiteindelijk koos ik voor de periode na de tweede wereldoorlog, ook de tijd van mijn jeugd.”  

De periode waarvoor Adriaanse koos is er een van wederopbouw. Van een stad die weer zoekt naar vertrouwen. ,,De voorstelling speelt zich af op bekende locaties in de stad, zoals de Punt, de Dam en Café Kanaalzicht. Centraal staan het overleven, het delen, niet zeuren en de saamhorigheid in die tijd. ‘Er kunnen veel makke schapen in een hok’, is een uitspraak uit de voorstelling. Tegenwoordig zijn we veel meer individuen, egoïstisch zou je het kunnen noemen. Maar in die tijd overleefde je niet zonder verbinding met anderen, je had elkaar keihard nodig.” 

Adriaanse begon met het schrijven aan de hand van bestaande personages uit boeken, maar het idee van een volledig waargebeurd verhaal veegde hij snel van tafel. ,,Ik heb er een fictief kerstverhaal van gemaakt, verzonnen personages gebaseerd op karakters uit boeken. Oude Middelburgers zullen veel herkennen van vroeger. Veel momenten spelen zich af op het plein voor De Lange Jan. ” 

Het verhaal gaat over Sjaak, een jongen die zijn weg moet zien te vinden eind jaren 40 in Middelburg. Adriaanse: ,,Sjaak is een 9-jarige jongen, hij groeit op bij zijn opoe en opa. Het publiek krijgt een zoektocht te zien van een kleine jongen met zijn vrienden tussen de stenen en krotten van het oude Middelburg. Zijn moeder zit al jaren in een sanatorium en hij stuurt haar elke paar weken een brief die hij stiekem aan Joost de postbode geeft. Antwoord krijgt hij nooit. Zijn vader kent hij alleen maar van een vaag klein fotootje op de schoorsteenmantel. Sjakie klimt regelmatig stiekem de treden van de lange Jan op. Hij weet dat het niet mag, maar zijn opa heeft de sleutel dus het is een koud kunstje voor hem om boven te komen. Daarboven, op de gehavende toren, heeft hij zijn eigen gedachten over alles wat er beneden gebeurt. Van daaruit ontstaan allerlei verwikkelingen. Bovenal gaat het verhaal over mensen van vlees en bloed die gezien willen worden.” 

De voorstelling bevat videoprojecties en is voorzien van livemuziek, uitgevoerd door drie muzikanten. De meeste nummers heeft Adriaanse zelf geschreven. ,,Het openingslied ‘Mijn Stad’ schreef ik al in 2019 en heeft als openingszinnen: ‘Mijn stad, deze plek waar ik ben geboren. Ik ken ieder steegje en iedere kroeg. Als een kleine jongen heb ik ooit gezworen, van deze stad krijg ik nimmer genoeg.’ Een tekst die helemaal past bij het verhaal. Er zitten ook enkele bestaande oude kroegnummers in, ‘Trees heeft een Canadees’ is daar een voorbeeld van.” 

Voor Adriaanse, die al bijna 40 jaar betrokken is bij het Middelburgs Theater, voelt de 150^ste voorstelling als iets bijzonders. ,,In 1983 stapte ik voor het eerst bij deze club binnen. Men was toen aan het repeteren voor het stuk ‘Arsenicum en oude kant’ onder regie van Gerard Baijens. Het theater was toen nog een oude gymzaal waar het decor provisorisch in stond. Sindsdien heb ik aan veel voorstellingen mee mogen werken, zowel als speler, maar bijvoorbeeld ook als grimeur en tegenwoordig regisseur. ‘De Jongen van de Lang Jan’ is voor mij een nieuw hoogtepunt in deze lange periode. Toen ik aan dit verhaal begon heb ik de plannen nog uitgebreid besproken met Margit Bergen, onze toenmalige voorzitter. Afgelopen voorjaar is zij overleden. Met liefde denken we aan haar terug en ik wil deze voorstelling aan haar opdragen.”